مبانی نظری و پیشینه روانشناسی سازه تاب آوری و مولفه های آن

مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب آوری در روانشناسی و مولفه های آن

دسته بندی	مبانی و پیشینه نظری
بازدید ها	3
فرمت فایل	docx
حجم فایل	86 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	73

فروشنده فایل

کد کاربری 25311

تمام فایل ها

در 73 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت docx

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت docx

قسمتهایی از متن مبانی نظری و پیشینه

مبانی نظری سازه تاب آوری

در اینجا به شناسایی عاملی می پردازیم که توانایی مارا در برابر استرس‌ها و عوامل فشار زا افزایش می‌دهد. ریشه تاب آوری از علم فیزیک گرفته شده است و به معنی جهیدن به عقب است. در واقع افراد تاب آور قادرند به عقب بجهند. آنها توانایی زنده ماندن وظرفیت غلبه بر دشواریها، پایداری سرسختانه، بهسازی خویشتن را دارند. از نظر تاریخی، علوم رفتاری و اجتماعی برای مطالعه انسان و رشد اجتماعی، یک رویکرد مشکل نگر را دنبال کرده‌اند. بالطبع این الگوی پژوهشی آسیب شناختی به مطالعه مشکلات، بیماری، ناسازگاری، عدم شایستگی، انحراف پرداخته است. همچنین این رویکرد بر شناسایی عوامل خطر زا تاکید داشته است. اما مشاهده کودکانی که در شرایط ناگوار رشد کرده و رفتار منحرف و بیمار را نشان نداده‌اند، همچنین مطرح شدن مدل تبادلی اکولوژیک تحول انسان بر مبنای درگیری فعال و پیشرو تطابق انسان با محیطش (برونفن برنر^[1]، 1974) موجب تغییر علاقه مندی به انجام پژوهش در زمینه بررسی ویژگی‌ها، شرایط و موقعیت‌هایی گردید که به نظر می‌رسد پیامدهای منفی را تغییر داده و افراد را قادر می‌سازند تا فشارزاهای زندگی را در کنترل داشته باشد (گارمزی^[2]، 1991). اهمیت این شاخه از پژوهش در این است که اگر منابع فردی و محیطی شایستگی اجتماعی و سلامت مشخص شوند، بهتر می‌توان مداخلاتی را ابداع کرد که بر ایجاد و ارتقاء ویژگی‌های فردی و محیطی رشد سالم متمرکز باشند.

عناصر تاب آوری و دیدگاهها

ریشه تاب آوری از علم فیزیک گرفته شده است و به معنی جهیدن به عقب است. در واقع افراد تاب آور قادرند به عقب بجهند. آنها توانایی زنده ماندن و ظرفیت غلبه بر دشواری‌ها، پایداری سرسختانه، بهسازی خویشتن را دارند. پژوهشگران بر این باورند که تاب آوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (گارمزی، 1991، ماستن، 2001 و لاستر^[3]، 1999).

تاب آوری بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل بالاتر (در شرایط تهدید کننده) است (کامپفر^[4]، 1999).

از این رو تاب آوری سازگاری موفق در زندگی را فراهم می‌کند.

در واقع چرخه تاب آوری شامل 6 عنصر اساسی است:

1. فراهم سازی مهربانی و حمایت، شامل مهربانی با خود و توجه به سلامتی، استفاده از منابع حمایتی موجود، ارتباط با دوستانی که اهل سوء استفاده نیستند.

2. طراحی و ارتباط سازی برای افزایش امیدواری، داشتن ارتباط با افرادی که به قابلیت و توانایی فرد ایمان دارند واو را در راستای تحقق خود و خودشکوفایی ترغیب می‌کنند. خلاقیت، پشتکار، درک توانایی و شوخ طبعی.

3. فراگرفتن مهارت‌های زندگی، توانایی شنونده خوبی برای دوستان بودن، همدلی، توانایی حل تعارض، هدف گذاری و تعیین راهکارها.

4. داشتن دلبستگی‌های مثبت، مشارکت در یک یا چند فعالیت سرگرم کننده سالم، عضویت در گروه مذهبی، باشگاه ورزشی، انجمن علمی.

5. مرزبندی شفاف و سازگار، احترام متقابل به دیگران، خودگردانی و تعامل با افراد همراه با یک مرزبندی سلامت بخش که موجب عدم سوء استفاده دیگران شود و در صورت نیاز نه گفتن یعنی استقلال یا فاصله گیری سازگارانه از دیگران و موقعیت‌های نا سالم.

6. فرصت سازی برای مشارکت معنامند، داشتن روابط صمیمانه‌ای که نظرات و تصمیم گیری‌های فرد درآن مورد توجه قرار گیرد. ارائه خدمات به همسالان در محیط آموزشی، عضویت در گروههای سالم جهت انجام فعالیت‌های داوطلبانه مفید (خزائلی، 1386). ...

...

---

[1] - Bronfenbernner

[2] - Garmzy

[3] - Luster & Garmzy & Musten

[4] - Kampfer

...

2-1-2-7- ویژگی‌های محیط‌های تاب آور

حسن شاهی (1390) در این محیط‌ها باورهای مثبت وجود دارد و شناسایی نقاط مثبت در راس کار قرار دارد. حمایت‌های بی چشمداشت، چالش طلبی حمایت گرانه، فرصت‌هایی برای رقابت اجتماعی و حل مسئله، فرصت‌هایی برای مشارکت و مسئولیت دهی، باورمندی و اعتقاد و ایمنی، شنیدن و درک کردن از جمله ویژگی‌های محیط‌های به وجود آورنده تاب آوری است، این محیط‌ها می‌تواند خانواده، مدرسه و اجتماع باشد شاید بتوان سه ویژگی را برای آنها در نظر گرفت:

الف- انتظارات مثبت، به طوری که نقاط مثبت را شناسایی می‌کند انگیزه بوجود می‌آورد و راهکارهای ساختارمند ارائه می‌دهد.

ب- پیوند مهربانانه، به گونه‌ای که اعتماد و ایمان به وجود می‌آورد، به گفتن، شنیدن و درک کردن می پردازد و حمایت می‌کند.

ج- ایجاد فرصت برای رقابت‌های سالم اجتماعی، مسئولیت دهی و پذیرش فرد بدون قید و شرط (نیل[1]، 2006).

تحقیقات پیشین

2-2-1- استرس و تاب آوری

جانسون^[2] و همکاران (2010) تاب آوری 80 بیمار جسمی‌را در راستای مقابله با استرس‌های وارده و سازگاری روان شناختی بررسی کردند که نتایج پژوهش نشان داد تاب آوری، متغیر موثری در کاهش نشانه‌های پریشانی روانی از قبیل اختلا ل استرس پس آسیبی، اضطراب و افسردگی است.

نتایج تحقیق استیفبرگن و پیرنی^[3] (2010) در خصوص عوامل‌ روان شناختی تاب آوری مانند پذیرش، ارتباط میان فردی، خود اثر بخشی، مدیریت استرس و سلامت خود ونشانه‌های افسردگی که بر 630 فرد مبتلا به سندرم پست پولیو^[4] انجام شد نشان داد53 درصد از افراد مورد مطالعه در تاب آوری سلامت خود، نمره خوب کسب کرده‌اند و چهار عامل تاب آوری با 30 درصد واریانس در نشانه‌های افسردگی با رشد روانی پیش‌بینی کننده‌های اصلی هستند.

نتایج پژوهش کمپبل سیلز (2006) نشان داد که مهارت‌های مقابله‌با استرس به طور معنی‌داری در پیش‌بینی تاب‌آوری در نمونه مورد پژوهش موثر بوده است. به ویژه استفاده از راهبرد‌های مقابله‌ای مسئله محور، رابطه مثبت و معنا داری با تاب‌آوری داشته است. ...

...

---

[1] -Neill

[2] -Johansen

[3] - Pierini&Stuifbergen

[4]- pps: وضعیتی است که مبتلایان به پولیومیلیت، 10 تا 40 سال پس از رهائی از حمله فلجی اولیه (ناشی ازویروس وحشی پولیومیلیت) به آن مبتلا می‌شوند. در این سندرم همه عضلاتی که در حمله اولیه دچار فلجی شده بودند درگیر می‌شوند.

مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب آوری در روانشناسی و مولفه های آن

پیشینه پژوهش و مبانی نظری تاب اوری (فصل دو)

پیشینه پژوهش و مبانی نظری تاب اوری (فصل دو)

دسته بندی	مبانی و پیشینه نظری
بازدید ها	22
فرمت فایل	doc
حجم فایل	69 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	57

فروشنده فایل

کد کاربری 25339

تمام فایل ها

پیشینه پژوهش و مبانی نظری تاب اوری (فصل دو)

در 57صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

مبانی نظری تاب آوری

از نظر تاریخی، علوم رفتاری و اجتماعی برای مطالعه انسان و رشد اجتماعی، یک رویکرد مشکل نگر را دنبال کرده‌اند. بالطبع این الگوی پژوهشی آسیب شناختی به مطالعه مشکلات، بیماری، ناسازگاری، عدم شایستگی، انحراف و غیره پرداخته است. همچنین این رویکرد بر شناسایی عوامل خطرزا تاکید داشته است، اما مشاهده کودکانی که در شرایط خطرزا رشد کرده‌اند و رفتار منحرف‌کننده و بیمار را نشان نداده‌اند، همچنین مطرح شدن مدل تبادلی اکولوژیک تحول انسان برمبنای درگیری فعال و پیشرو تطابق انسان با محیطش (برونفن ‌برنر[1]، 1974) موجب تغییر علاقه‌مندی به انجام پژوهش در زمینه بررسی ویژگی‌ها، شرایط و موقعیت‌هایی گردید که به نظر می‌رسد پیامدهای منفی را تغییر داده و افراد را قادر می‌سازند تا فشار زاهای زندگی را در کنترل داشته باشند (گارمزی[2]، 1991). اهمیت این شاخه از پژوهش در این است که اگر منابع فردی و محیطی شایستگی اجتماعی و سلامت مشخص شوند، بهتر می‌توان مداخلاتی را ابداع کرد که برایجاد و ارتقاء ویژگی‌های فردی و محیطی رشد سالم متمرکز باشند.

2-1-3-1- تعریف تاب آوری

گستردگی مفهوم تاب آوری ارائه تعریفی روشن از آن را دشوار نموده است (گوردون و ساگزا[3]،1994 به نقل از کامپفر[4]،2002). چنان که اصطلاح تاب آوری به صورت‌های مختلف و متنوعی تعریف شده است، توانایی سازگاری موفقیت آمیز در مقابل محیط در حال تغییر (داروین[5]،1989،سیچتی و بکر[6]،2002) مقاومت و سرسختی در مقابل آسیب پذیری (کوباسا،مدی وزولا[7]،1983، فلورین، میگو لینسرویابمن[8]،1995،بروکز[9]،2004).

با وجود تعاریف متعدد در مورد تاب آوری، وجه اشتراک همه این توصیفات عبارت است از: توانایی بازگشت به حالت اولیه و سازگاری موفقیت‌آمیزعلی‌رغم استرس زیاد و شرایط ناگوار (گارمزی و ماستن،1991، والر[10]،2001).

گارمزی و ماستن[11] (1991) نیز تاب آوری را یک فرایند توانایی با پیامد سازگاری موفقیت ‌آمیز علی‌ رغم شرایط تهدید کننده تعریف نموده‌اند.

در مجموع تاب آوری مفهومی روان‌شناختی است که توضیح می‌دهد که چگونه افراد با موقعیت‌های غیرمنتظره کنار می آیند. تاب آوری به معنای سرسختی در مقابل استرس، توانایی برگشت به حالت عادی، زنده ماندن و تلاش کردن در شرایط ناگوار است (دوو[12]،2004).

انسان‌ها در مقابل شرایط نامساعد، خطرها و ناملایمات معمولاً احساس بی پناهی می‌کنند و با این حال در بسیاری مواقع سعی می‌کنند که در مقابل خطر و موقعیت‌های ناگوار تحمل نمایند؛ در چنین مواقع غالبا نتایج غیر منتظره ‌ای به دست می‌آورند. توانایی اجرای این "جادوی رایج"[13] (ماستن،2001) اغلب در حوزه علوم اجتماعی انعطاف‌پذیری یا " تاب آوری"[14] نامیده می‌شود. تاب آوری در علوم اجتماعی به عنوان" فرایند کنش و واکنش در مقابل ناملایمات "تعریف می‌شود (فولکمن،1984).

کانر (2006) تاب آوری را به عنوان روشی برای اندازه‌گیری توانایی فرد در مقابله باعوامل استرس زا و عواملی که سلامت روان فرد را تهدید می‌کند، تعریف کرده است.

تاب آوری نوعی مصون‌سازی در برابر مشکلات روانی _ اجتماعی بوده و کارکرد مثبت زندگی را افزایش می‌دهد. تاب آوری می‌تواند به وسیله فراهم نمودن افزایش مهارت اجتماعی تقویت گردد، مهارت‌هایی از قبیل برقراری ارتباط، مهارت‌های رهبری، حل مسئله، مدیریت منابع، توانایی رفع موانع، موفقیت وتوانایی برنامه‌ریزی (آنتونوسکی[15]، 1979، ورنر و اسمیت،1992، به نقل از بل[16]،2001).

برخی از پژوهشگران تاب آوری را به عنوان یک ویژگی مورد بررسی قرار داده‌اند، درحالی‌ که برخی دیگر به آن به عنوان یک فرایند می‌نگرند (جکلون[17]،1997).

لین کوانتی[18] (1992) تاب آوری را به عنوان سازه‌ای، برای توصیف کیفیت در کودکانی در نظر می‌گیرد که علی‌رغم مواجهه با استرس و مشکلات در زندگی‌شان، تسلیم نشده و افت تحصیلی، سوء مصرف مواد، مشکلات روانی و بزه کاری نوجوانانه را که برای آن‌هاپیش‌بینی‌شده است را نشان نمی‌دهند. از نظر لین کوانتی، تاب آوری توانایی بهبود یافتن و حفظ رفتار سازگار پس از صدمه است.

2-1-3-2 موج‌های پژوهش درباره تاب آوری

مطالعه و پژوهش درباره تاب آوری در سه دهه گذشته از طریق سه موج اصلی گسترش یافته است. موج اول توصیفاتی از پدیده تاب آوری و مفاهیم اساسی و نیز روش‌های پژوهش در این زمینه را فراهم می‌کند که بر شخص متمرکز است. ثمره موج دوم بررسی پویا تر تاب آوری، پذیرش رویکرد سیستم‌های رشد[19] در تئوری و تحقیق، سازگاری مثبت در بافتی[20] از خطرات و ناملایمات و تمرکز روی داد و ستد های میان افراد و سیستم های تو در تویی[21] است که رشد فرد در آن‌ها صورت می‌گیرد. موج سوم که در حال شکل‌گیری است بر ایجاد تاب آوری به کمک مداخلات پیشگیرانه[22] به منظور هدایت مسیرهای رشد تاکید دارد.

2-1-3-2-1- موج اول: تاب آوری فردی و عامل‌هایی که تفاوت ایجاد می‌کند

تحقیقات اولیه به بررسی کودکانی می‌پرداخت که در برابر ناملایمات و نابرابری‌ها آسیب‌ناپذیر[23] بودند. باور اولیه این بود که این افراد به واسطه ویژگی‌های درونی، نسبت به عوامل استرس زا نفوذ ناپذیرند. به تدریج با گسترش پژوهش‌ها و توجه به انواع آسیب‌ها واژه پویاتر و کیفی تر تاب آوری جایگزین واژه آسیب‌ناپذیری شد. این مفهوم قادر است به شیوه مناسب تری تأثیر متقابل عوامل خطرزا حفاظتی را درطول زمان بر افراد، خانواده‌ها و جوامع بیان کند (رایت و ماستن[24]،2006).

از نسل اول پژوهش در زمینه تاب آوری در طول رشد، این پدیده در سرتاسر جهان در بافت‌های متفاوتی مورد مطالعه قرار گرفته است. با وجود بحث‌هایی که تا کنون نیز در جریان است، به تدریج توافقاتی در مورد مفاهیم کلیدی حاصل می‌شود.

تاب آوری به طور معمول اشاره دارد به الگویی از سازگاری مثبت در بافتی از ناگواری‌های گذشته یا حال (گارمزی،1981). بنابراین لازمه اینکه فرد به عنوان تاب آور شناخته شود حضور دو معیار است: اول اینکه بایستی تهدید معناداری نسبت به رشد یا سازگاری فرد وجود داشته باشد؛ حضور عامل مهمی که رشد یا سازگاری فرد را تهدید کند و دوم اینکه علی‌رغم حضور این عامل خطرزاو تهدیدکننده، سازگاری کنونی یا نهایی رضایت‌بخش باشد (ماستن،2001).

در طول سه دهه گذشته همواره محققان با سردرگمی‌های بسیاری در زمینه تعریف اصطلاحات مرتبط با این حوزه روبرو بوده‌اند (لوتار،سیچتی و بکر[25]،2000). با این حال ناگواری[26]، حوادث زندگی، مخاطرات و آسیب‌پذیری به واسطه مطالعاتی که در زمینه آسیب‌شناسی صورت گرفته است واژه‌های آشنایی هستند. در کنار آن مطالعات تاب آوری نیز مفاهیمی مثل موهبت‌ها[27]، عوامل جبرانی[28]، عوامل حمایتی[29]، شایستگی[30]، و تکالیف رشد[31] که در کارهای اولیه کمتر به آن‌ها اهمیت داده می‌شد را پررنگ تر می‌کند.

---

[1].Bronfenbernner

[2].Garmzy

[3] .Sagza

[4] .Kampfer

[5] .Darvin

[6] .Cisshitti&Beker

[7] .Kobasa,Meddi&Zola

[8] .Florain,Mikulincer&Yaubman

[9] .Brooks

[10] .Waller

[11] .Masten

[12] .Doo

[13] .Ordinary magic

[14] .Risiliency

[15] .Antonovosky

[16] .Bell

[17] .Jacclon

[18] .Linquanti

[19] .Development-system approach

[20] .Cotext

[21] .Embedded system

[22] .Preventive intervention

[23] .Invulnerable

[24] .Wright&Masten

[25] .Luthar,Cicchetti&Becker

[26] .Adversity

[27] .Assets

[28] .Compensatory

[29] .Protective factors

[30] .Competence

[31] .Development tasks...

...

منابع فارسی

ابوالقاسمی، عباس. اله قلی لو، کلثوم، (1389). راهبردهای تنظیم هیجان در سو مصرف کنندگان مواد دارای واکنش پذیری بالا و پایین. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دوره بیستم شماره 77، صفحات 15-22.

اختیاری، حامد. بهزادی، آرین. جنتی، علی. مکری، آذرخش (1383) کدام یک تأثیر منفی بیشتری بر ما می گذارد؟ دفعات باخت یا مقادیر آن: بررسی استراتژی تصمیم گیری مخاطره آمیز به وسیله نسخه های متفاوت از آزمون قمار ایووا. تازه های علوم شناختی، سال ششم، شماره 3 و 4 ،17-25.

اختیاری، حامد. مهرناز، رضوان فرد و آذرخش مکری. (1387) تکانشگری و ابزارهای گوناگون ارزیابی آن: بازبینی دیدگاه ها و بررسی های انجام شده. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار) پاییز 1387; 14-3 (پیاپی 54) ویژه نامه اعتیاد:247-257.

انجمن حمایت از حقوق کودکان. بررسی میزان اعمال خشونت از طرف والدین بر کودکان. دسترسی در http://www.DPP,irib.ir.

بشارت، محمدعلی. (1386). تاب آوری، آسیب پذیری و سلامت روانی. مجله علوم روانشناختی، دوره ششم، شماره24.

بقایی، مژده. خلعتبری،جواد، (1388). اثر بخشی برنامه آموزش مدیریت خشم بر کنترل و خودنظم دهی خشم و تکانشگری مادران دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی شهر رشت. دو فصل نامه دانشکده های پرستاری و مامایی استان گیلان، سال 20 ، شماره 63 ، بهار و تابستان 89 صفحات 1-9.

بیرامی، منصور. موحدی ، یزدان. (1392). مقایسه تنظیم شناختی هیجان در دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. دوره بیست و سوم، شماره 109، بهمن 1392، صفحات 156-163.

بیگدلی، ایمان الله؛ نجفی، محمود و رستمی، مریم (1392). رابطه ی سبک های دلبستگی، تنظیم هیجان و تاب آوری با بهزیستی روانی در دانشجویان علوم پزشکی. مجله ی ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ی سیزدهم.ص 9.

پور افضل، فاطمه؛ سید فاطمی، نعیمه؛ اینانلو، مهرنوش و حقانی، حمید. (1392). بررسی همبستگی استرس درک شده با تاب آوری در دانشجویان کارشناسی پرستاری. مجله ی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه تهران (حیات) ، دوره نوزدهم، شماره 1، صص 41-52.

جوکار بهرام. (1386). هوش عاطفی، هوش شناختی، تاب آوری و رضایت از زندگی. دو فصلنامه روانشناسی معاصر، شماره4: 3-12...

...

پیشینه پژوهش و مبانی نظری تاب اوری (فصل دو)

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب اوری

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب اوری

دسته بندی	مبانی و پیشینه نظری
بازدید ها	7
فرمت فایل	doc
حجم فایل	60 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	58

فروشنده فایل

کد کاربری 25339

تمام فایل ها

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب اوری

در 58صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

تاب آوری

سال هاست که تاب آوری به عنوان یک استعاره تأثیرگذار از علوم طبیعی وارد روان شناسی شده است. این مفهوم به شیوه های گوناگونی تعریف شده و دارای ادبیات پیچیده و وسیعی بخصوص در روانشناسی رشد بوده و در مددکاری اجتماعی و جامعه شناسی نیز رو به افزایش است. به دلیل اینکه تاب آوری به روش های گوناگون و نیز در موارد متفاوت استفاده می‌شود، منتقدان ان را حشو و زائد می‌دانند (لوتار و همکاران 2000). علی رغم این انتقادات ، محققان از سال 1980 به بعد، به شکل سرسختانه ای به تاب آوری به عنوان یک مفهوم نظام مند توجه نشان می‌دهند. و از آن به عنوان یک ایده کاربردی با ارزش عملگرایی بالا حمایت می‌کنند (هارت، بلینکو و توماس[1]،2007).

طرفداران عملکرد توانایی محور به جای تمرکز بر آسیب معتقدند که حوزه روانشناسی مثبت برای متخصصان فرصتی فراهم خواهد کرد تا با داشتن ابزار های جدید، مراجعان خود را از چشم انداز وسیع تر و کامل تری بنگرند (والس[2]،2006).

از جمله عواملی که باعث سازگاری هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی می‌گردد تاب آوری است که جایگاه ویژه‌ای در حوزه روانشناسی رشد، خانواده و بهداشت روانی دارد، به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این سازه افزوده می‌شود (جاکلون،1997، به نقل از کیخاونی و همکاران، 1390). عبارت خطرساز و تاب آوری در این حوزه از مطالعات تا حدودی رایج است و معمولاً از عبارات مشابهی مانند تاب آوردن، تاب آوری روانشناختی، تاب آوری هیجانی، سخت رویی و تدبیر، انعطاف پذیری و بهبود پذیری نیز نام برده می‌شود. از تاب آوری به عنوان یک ایده خوب باارزش عمل گرایی بالا برای کمک و تقویت افراد در مواجهه با ناملایمات و حفظ کردن آنان در برابر خطراتی که در طول زندگی شان به وجود می‌آید، یاد می‌کنند (هارت، بلینکو و توماس،2007).

ورنر از جمله اولین دانشمندانی بود که در دهه 1970 از اصطلاح تاب آوری استفاده کرد، او گروهی از بچه های منطقه کایوایی در هاوایی را مورد مطالعه قرار داد که درفقر بسر می‌بردند و یا با والدین بیمار روانی یا الکلیک و یا اخراج شده از کار زندگی می‌کردند از این تعداد دوسوم در سنین بالاتر رفتارهای ویرانگر از خود نشان دادند، اما یک سوم رفتارهای مخربی نداشتند، گروه اخیر را تاب آور نامید. میزان تاب آوری برای بسیاری از کودکان یکسان نیست زیرا آهنگ رشدشان نیز متفاوت است. به این معنی که ما نمی‌توانیم از آنان انتظار داشته باشیم از مدل و تکنیک های مشابهی برای شکل دهی تاب اوری خود استفاده کنند، بلکه ما می‌توانیم تاب اوری را به کودکان مشابه با شیوه ای که به آنان آموزش می‌دهیم چگونه فوتبال بازی کنند یا چگونه از ابزار موسیقی استفاده کنند، آموزش دهیم (وانگ و گوردون[3]،1994).

عوامل ارتقاء تاب آوری به طور مشترک در سه سطح مورد بحث قرار گرفته اند که عبارتند از عوامل فردی، خانوادگی و عوامل اجتماعی که افراد در آن زندگی می‌کنند. لذا ارزیابی ظرفیت سازگاری یک فرد ناشی از ارزیابی جامع هر یک از این سطوح است و به همان میزان که نیاز به مداخلات مؤثر برای رشد منابع و مهارتهای درونی فرد وجود دارد برای ارتقاء بیشتر تاب آوری بایستی به تغییر محیط اجتماعی نیز توجه شود، به طوری که بتوانند بر مشکلات و تأثیرات منفی محیط، غلبه کنند (گارمزی[4]،1991).

تاب آوری به زبان ساده، تطابق مثبت در واکنش به شرایط ناگوار (والر،2001، به نقل از کیخاونی، محمدزاده، محمدی، نصراللهی، بیگلری پیر احمدوند1390) است.

با توجه به تأکید متخصصان بر آموختنی بودن مهارت های گوناگون تاب آوری (وینا، 2003، استرنبرگ و بری،1994) می‌توان با آموزش این مهارت‌ها به افراد، سطح سلامت روانی و هیجانی آنان را افزایش داد و از این رو احساس رضایت مندی از زندگی را در آنها بالا برد. به باور استرنبرگ و بری (1994) با آموزش مهارتهایی همانند مهارت های ارتباطی، مقابله، جرأت بخشی و ابراز وجود می‌توان تاب آوری و به دنبال آن سطح سلامت افراد را افزایش داد (به نقل از سامانی و همکاران، 1386).

فارلین و کارول[5](2000) در تحقیقی که با عنوان برنامه مداخله گروهی برای افزایش سلامت روانشناختی نوجوانان در معرض خطر انجام دادند معتقدند که امکان تلقین مهارت های تاب آوری در فضای درمان گروهی برای نوجوانان بیشتر فراهم است. نتایج نشان داد که افرادی که زیر چتر تاب آوری قرار گرفتند اظهار داشتند که می‌توانند تاب آوری را مدیریت کنند. علاوه بر این بنظر می‌رسد مدارس می‌توانند نقش هدایتی در مدیریت تاب آوری را از طریق مداخلات گروهی فراهم آورند.

مهم ترین نتیجه کاربردی برآمده از دل پژوهش‌های تاب آوری، این است که می‌توانیم توانمندی افراد را ارتقاء دهیم به گونه‌ای که آنها احساس هویت و کارآمدی، توانایی تصمیم گیری، هدف گذاری و باور به آینده دست یابند و از این راه بتوانند نیازهای اولیه انسانی خود برای مهربانی، رابطه با دیگران، چالش، قدرت و معناداری را در شرابط طاقت فرسا بعنوان کانون توجه هرگونه مداخلات پیشگیرانه، آموزشی و رشد فردی قرار دهند. (یزدانی،1391).

2-2 احساس انسجام( مفهوم نزدیک به تاب آوری)

احساس انسجام که آنتونوفسکی آن را شرح داده، یکی از مفاهیم نزدیک و مشترک با مفهوم تاب آوری است که افراد را در برابر استرس محافظت می‌کند. آنتونوسکی[6](1987) سه جزء برای احساس انسجام در نظر گرفته است:

- برخورداری از توان فهم امور؛ گستره‌ای که یک فرد موقعیت‌هایی را که با آنها مواجه می‌شود از لحاظ شناختی با معنا و قابل درک می‌بیند.

---

[1]-Hart, Blincow,& Thomas

[2]-Valles

[3]-Wang,& Gordon

[4]-Gormezy

[5]-Farlane, M.C & Carol

منابع فارسی

- آزادی، سارا. آزاد، حسین 1389، بررسی رابطه حمایت اجتماعی، تاب آوری و سلامت روانی دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های شهر ایلام. مجلۀ علمی- پژوهشی طب جانباز، سال سوم، شماره (12) ، 48-58.

- ابوالقاسمی، عباس.کیامرثی، آذر. آق، عبدالصمد 1390، ارتباط رفتارهای دینی و خودآگاهی با نارسایی‌های شناختی در میانسالان، روانشناسی و دین، سال چهارم، شماره چهارم، 27- 41.

- احمدی، غلامعلی 1380، کاربرد روش حل مسأله در آموزش علوم، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 65، 11- 46.

- احمدی،خدابخش.عبدیان، شهره.سلیمی، سیدحسین 1389، ارتباط مهارت حل مسأله و رضایت زناشویی. روانشناسی معاصر(ویژه نامه)، شماره پنجم، 46-44.

- اعزازی، شهلا1380، خشونت خانوادگی، نشر سالمی. تهران.

- افروز، غلامعلی. معتمدی، فرزانه 1384، "خودکارآمدی و سلامت روانی در دانش آموزان عادی و تیزهوش" روانشناسی ایران، شماره 6. 5 - 69.

- اکبری، ابوالقاسم 1381، مشکلات نوجوانی و جوانی، نشر ساوالان. تهران.

- اکبری، مهرداد. رازع، حسین 1391، پیش بینی رفتارهای مخاطره آمیز در نوجوانان و ارتباط آن با هیجان طلبی و سبک های تصمیم گیری، پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره ششم، شماره اول، 57-65.

- البرزی، شهلا. محبوبه، البرزی 1385، بررسی رابطۀ خودمختاری و کیفیت زندگی در دانشجویان استعدادهای درخشان دانشگاه های شیراز، روانشناسی 39، سال دهم، شماره 3، 321-334.

- امامی، طاهره. فاتحی زاده ، مریم. عابدی، محمدرضا 1385، مقایسه اثربخشی دو شیوه شناختی- رفتاری و آموزش والدین در افزایش عزت نفس دانش آموزان، مجله دانش و رفتار، شماره 19، 65 - 74.

- انصاری جابری، علی. راوری، علی. کاظمی، مجید. 1380،" تأثیر روزه رمضان بر عزت نفس دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان"، مجله اندیشه و رفتار، سال هفتم، شماره 1 و 2، 63 - 67.

- بابایی، نگار 1385، بررسی روش‌های تقویت عزت نفس در نوجوانان، مجله رشد مشاور مدرسه، دوره یکم، شماره 4 ، 8 - 17.

- باریکانی،آمنه 1387، رفتارهای پرخطر در نوجوانان مدارس راهنمایی و دبیرستان های شهر تهران، روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره 53، 192- 198.

- باقری، خسرو 1374، نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلامی، انتشارات مدرسه، تهران.

- بحرینیان، سید عبدالمجید. قائدی، غلامحسین. یاسمی،محمدتقی. ثقه الاسلام، طاهره 1383، بررسی سوء مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سال تحصیلی 81-80 طب و تزکیه، شماره 53، 78-66...

...

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش تاب اوری